Σε μία περίοδο κρίσης, όπως αυτή που διανύουμε, έχουμε εναποθέσει ένα μεγάλο μέρος της ελπίδας για ανάκαμψη στην τουριστική ανάπτυξη. Ωστόσο εκτός από μία μεγάλη λίστα ενεργειών που πρέπει να πραγματοποιηθούν ώστε να διαμορφωθούν όπως πρέπει τα τουριστικά προϊόντα που θέλουμε να προωθήσουμε σαν χώρα, να βελτιωθεί η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, να βελτιωθούν οι υποδομές και πολλά άλλα, έναν σημαντικότατο παράγοντα ανάπτυξης πάντα αποτελούσε η τουριστική προβολή. Είτε αυτή αφορά την χώρα σαν σύνολο, είτε κάποιες τουριστικές περιοχές μεμονωμένα. Σε αυτό το άρθρο θα ήθελα να μιλήσω για την τουριστική προβολή και προώθηση του νησιού της Χίου, με αφορμή την έρευνα που διεξήγαγα κατά την διάρκεια του μεταπτυχιακού μου διπλώματος, η οποία και είχε αυτό αντικείμενο.
Η έρευνα έλαβε χώρα κατά το έτος 2008. Στόχος της ήταν η απεικόνιση της κατάστασης που επικρατεί όσον αφορά την τουριστική προβολή και προώθηση του νησιού, η καταγραφή των μέσων που χρησιμοποιούνται και των ενεργειών που γίνονται προς αυτήν την κατεύθυνση από τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς του νησιού, της συνεργασίας που υπάρχει μεταξύ τους, των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν. Τέλος, γίνονται προτάσεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων. Για να απαντηθούν τα παραπάνω ερωτήματα, διεξήχθη πρωτογενής έρευνα με συνεντεύξεις σε ένα δείγμα 22 φορέων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα που σχετίζονται με τον τουρισμό.
Τα κύρια συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευνα, είναι ότι η τουριστική προβολή της Χίου διεξάγεται κυρίως με τη χρήση έντυπων μέσων, με τη συμμετοχή σε εκθέσεις και με τη μετάκληση δημοσιογράφων. Ακολουθεί σε συχνότητα χρησιμοποίησης η ηλεκτρονική προώθηση, οι διαφημίσεις σε ραδιόφωνο και τηλεόραση και η προβολή που γίνεται μέσα από τους μεσάζοντες (τουριστικοί πράκτορες, tour operator). Σημειώθηκε ότι ιδιαίτερα αποτελεσματικοί τρόποι προβολής είναι η ηλεκτρονική προώθηση, η φιλοξενία δημοσιογράφων και η συμμετοχή σε εκθέσεις γενικού και ειδικού τουρισμού. Ακόμα τονίστηκε η σημαντικότητα της αξιοποίησης της μαστίχας ως τουριστικού προϊόντος για την Χίο και της παράλληλης προβολής του νησιού. Επιπλέον, δηλώθηκε ότι είναι πολύ σημαντική η διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος της Χίου και ο εμπλουτισμός του με ειδικές και εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Τέλος από την έρευνα βρέθηκε ότι γίνονται αρκετά αξιοσημείωτες ενέργειες που προωθούν και προβάλλουν την Χίο, τόσο από τους δημόσιους όσο και από τους ιδιωτικούς φορείς, ενώ το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως στην οργάνωση, στον συντονισμό και στον προγραμματισμό αυτών των ενεργειών, καθώς και στην ανεπαρκή συνεργασία μεταξύ των φορέων.
Αναλυτικά Συμπεράσματα και Προτάσεις
Γίνονται προσπάθειες, όσον αφορά την τουριστική προβολή και προώθηση της Χίου, και από τους δημόσιους και από τους ιδιωτικούς φορείς. Υπάρχει το πρόβλημα ότι δεν έχουν αξιοποιηθεί οι πόροι που διαθέτει η Χίος, φυσικοί και πολιτισμικοί, έτσι ώστε να εμπλουτιστεί το προϊόν της και να διαφοροποιηθεί από τα προϊόντα άλλων προορισμών, που κυρίως βασίζονται στο πρότυπο του ηλιοτροπικού τουρισμού των 3S (Sun,Sea,Sand). Δεδομένης της διαφορετικότητάς της και της πλούσιας κληρονομιάς της, η Χίος θα πρέπει να αξιοποιήσει τους πόρους της και να προωθήσει τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, όπως είναι π.χ. ο πολιτιστικός, φυσιολατρικός και θρησκευτικός τουρισμός, με σκοπό έτσι να προσεγγίσει τουρίστες υψηλότερου εισοδηματικού επιπέδου και να προφυλάξει τους πόρους της από τη μη ισόρροπη ανάπτυξη που προωθεί ο μαζικός τουρισμός.
Η αρχιτεκτονική κληρονομιά και τα ήθη και έθιμα θα πρέπει να αποτελέσουν κύριους προς αξιοποίηση πόρους. Επίσης, όπως προέκυψε από την έρευνα, η προβολή της Χίου θα πρέπει να συνδεθεί με τη μαστίχα και την ιστορία της, κάτι που ήδη γίνεται με επιτυχία από ιδιωτικούς φορείς και επιχειρήσεις. Πέραν λοιπόν του ότι δεν έχει δημιουργηθεί το τουριστικό προϊόν που θα προβάλλει η Χίος με σκοπό έτσι να δημιουργήσει και ένα ισχυρό “brand name”, πρόβλημα εντοπίζεται και ως προς την τουριστική προβολή και προώθηση που ήδη γίνεται και θεωρείται ελλιπής. Αυτό οφείλεται στο ότι δεν υπάρχει η απαραίτητη συνεργασία των φορέων, έτσι ώστε οι σχετικές ενέργειες να γίνονται με κοινή απόφαση όλων των εμπλεκόμενων φορέων και να αντιπροσωπεύουν και τα ιδιωτικά συμφέροντα αλλά και τα συμφέροντα του τόπου.
Θα έπρεπε λοιπόν, να καταρτίζεται ετησίως ένα πρόγραμμα τουριστικής προβολής, να ελέγχονται οι ενέργειες που γίνονται, για να αποφεύγονται και τυχόν σπατάλες και να ερευνάται ποιες ενέργειες είναι πιο αποτελεσματικές, ώστε στο μέλλον να δίνεται προτεραιότητα σε αυτές. Προβλήματα επίσης, όσον αφορά την ανάπτυξη του τουρισμού εντοπίζονται στις ανεπαρκείς υποδομές, στην ελλιπή εκπαίδευση και κατάρτιση αυτών που ασχολούνται με τον τουρισμό καθώς και στην έλλειψη τουριστικής συνείδησης.
Στην έρευνα αρκετοί φορείς, κυρίως ιδιώτες, ανέφεραν το πρόβλημα της πρόσβασης στην Χίο, δεδομένου του μικρού αεροδιαδρόμου και κατά συνέπεια της δυσκολίας στις πτήσεις charter, καθώς και το πρόβλημα του μικρού λιμανιού και της κακής εικόνας που παρουσιάζει το λιμάνι για την προσέγγιση κρουαζιερόπλοιων. Για τον λόγο αυτό, προτείνεται να επεκταθεί ο αεροδιάδρομος της Χίου, ο οποίος και επιβαρύνει πολύ το κόστος των πτήσεων charter και να καθαριστεί η λεκάνη του λιμανιού της Χίου, έτσι ώστε και μεγάλα κρουαζιερόπλοια να μπορούν να το προσεγγίσουν. Άλλο πρόβλημα που σημειώθηκε, είναι τα μη τακτικά δρομολόγια και η ανεπαρκής σύνδεση μεταξύ των περιοχών. Μπορεί να δρομολογήθηκε η γραμμή Λαύριο- Μεστά- Λαύριο, με την ύπαρξη ενός ταχύπλοου, ωστόσο θα πρέπει να βελτιωθεί και η πρόσβαση από και προς τα Μεστά προς την Χίο και αντίστροφα, με τακτικά δρομολόγια λεωφορείων. Προτείνεται επίσης να βελτιωθεί η ακτοπλοϊκή συγκοινωνία με τα λιμάνια της Βόρειας Ελλάδας με την δρομολόγηση ταχύπλοων.
Άλλο πρόβλημα που αναφέρθηκε στην έρευνα, είναι αυτό της ανεπαρκούς εκπαίδευσης των επαγγελματιών που δραστηριοποιούνται στον χώρο του τουρισμού και προτείνεται να γίνουν προγράμματα και σεμινάρια εκπαίδευσης των επιχειρηματιών του τουρισμού και των εργαζομένων στις επιχειρήσεις του κλάδου, ώστε να αποκτήσουν επαγγελματική και τουριστική συνείδηση και να προσφέρουν καλύτερες και πιο ποιοτικές υπηρεσίες.
Επιπλέον προβλήματα που αναφέρθηκαν είναι αυτά της κακής εικόνας των παραλίων και άλλων τουριστικών χώρων αλλά και το ότι δεν παρέχονται ποιοτικές υπηρεσίες από τις τουριστικές επιχειρήσεις. Για αυτό και προτείνεται να καθαριστούν οι παραλίες και οι δρόμοι που οδηγούν σε παραλίες και αρχαιολογικά μνημεία και να τοποθετηθούν περισσότερες πινακίδες στους δρόμους που να καθοδηγούν τους τουρίστες. Όσον αφορά την ποιότητα των υπηρεσιών, προτείνεται να γίνονται έλεγχοι στις τουριστικές επιχειρήσεις από τα αρμόδια ελεγκτικά όργανα, όπως είναι ο ΕΟΤ, η τουριστική αστυνομία και το υγειονομείο.
Ως προς την αύξηση των επενδύσεων, αφού όπως δηλώθηκε οι επενδύσεις που γίνονται δεν είναι επαρκείς, πρέπει να γίνει ένας χωροταξικός σχεδιασμός για να καθοριστούν οι χρήσεις γης και να επαναπροσδιοριστούν οι Ζώνες Οικιστικού Ελέγχου.
Προτάσεις που έχουν γίνει από τους φορείς που περιλαμβάνονται στην έρευνα και στοχεύουν στην βελτίωση της εικόνας της Χίου ως τουριστικού προορισμού είναι μεταξύ άλλων οι εξής:
o Να συσταθεί ένας ειδικός φορέας, ο οποίος θα αποτελείται από κατάλληλα καταρτισμένα άτομα, που θα αναλάβει τον σχεδιασμό, την διαχείριση και την προβολή της Χίου ως τουριστικού προορισμού. Θα χρηματοδοτείται από έναν μικρό φόρο που θα πληρώνουν οι τουριστικές επιχειρήσεις, θα διαχειρίζεται τα χρήματα αυτά και θα συνεργάζεται και με άλλους φορείς. Αυτή η πρόταση αν υλοποιηθεί θα οδηγήσει σε μία πιο οργανωμένη, προγραμματισμένη και συγκροτημένη διαχείριση του τουριστικού προϊόντος της Χίου, ώστε να γίνονται στοχευμένες και αποτελεσματικές ενέργειες προβολής.
o Να δημιουργηθεί μία φάρμα όπου θα μπορεί να δει κάποιος πως καλλιεργείται η μαστίχα και παράλληλα να γίνονται δρώμενα (events) και festival με θέμα τη μαστίχα. Μία προσπάθεια γίνεται τώρα από το τουριστικό γραφείο masticulture που παρέχει στους τουρίστες την δυνατότητα να πειριηγηθούν σε εκτάσεις όπου καλλιεργείται η μαστίχα και να συμμετέχουν και αυτοί στην καλλιέργεια. Ακόμα προτάθηκε να στηθούν πινακίδες που θα δείχνουν στους τουρίστες από ποιο σημείο ξεκινάνε τα μαστιχόδεντρα, έτσι ώστε και εκείνοι να μπορούν να τα αναγνωρίσουν. Αυτές οι ενέργειες μπορούν να οδηγήσουν σε μία πιο ολοκληρωμένη και αποτελεσματική διαχείριση της μαστίχας ως τουριστικού προϊόντος, και στην καλύτερη αξιοποίηση και προβολή της.
o Να αξιοποιηθούν τουριστικά οι μονές της Χίου, όπως είναι η Νέα Μονή, η μονή Αγίου Μηνά, η Αγία Μαρκέλλα κ.α. ώστε να προωθηθεί ο θρησκευτικός τουρισμός. Αυτό προτάθηκε να γίνεται μέσω της αρχιεπισκοπής για να ενημερώνονται και οι μονές άλλων περιοχών.
o Να βελτιωθούν οι ιστοσελίδες που οι ίδιοι διαθέτουν για προβολή και ενημέρωση σχετικά με τις μονάδες τους και μέσω αυτών να προβάλλεται παράλληλα και η Χίος ως προορισμός, κάτι που μακροπρόθεσμα θα είναι αρκετά αποτελεσματικό.
o Τέλος να αξιοποιηθούν οι ορχιδέες και οι τουλίπες (λαλάδες) της Χίου και να προβληθούν ως τουριστικό προϊόν. Η Χίος έχει σπάνιες ορχιδέες για τις οποίες είχε γίνει παγκόσμιο συνέδριο πριν από δύο χρόνια, στο Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο Χίου.
Μέθοδοι και μέσα προβολής
Όσον αφορά τις μεθόδους και τα μέσα προβολής βλέπουμε ότι μεγάλο κονδύλι απορροφάται κάθε χρόνο από την συμμετοχή σε εκθέσεις, οι οποίες όμως μπορεί να μην είναι προς το συμφέρον του Νομού, καθώς, για παράδειγμα, μπορεί να αναφέρονται σε αγορές που δεν μπορεί να προσεγγίσει η Χίος. Για αυτό το λόγο προτείνεται να γίνεται ένας προκαθορισμός των κονδυλίων που θα δαπανηθούν για τις εκθέσεις κάθε χρόνο, καθώς επίσης να προσδιορίζονται και οι εκθέσεις στις οποίες πρέπει οπωσδήποτε να παρευρεθεί η Χίος. Ακόμα προτείνεται να αυξηθεί και η συμμετοχή σε εκθέσεις ειδικού ενδιαφέροντος και από τους δημόσιους φορείς αλλά και από τους ιδιώτες.
Όσον αφορά τα έντυπα μέσα που χρησιμοποιούνται για προβολή, δεδομένου ότι οι εκτυπώσεις απορροφούν μεγάλο κονδύλι από το σύνολο των προωθητικών δραστηριοτήτων, προτείνεται να είναι στοχευμένα και σχεδιασμένα έτσι ώστε να επιτυγχάνουν τους προκαθορισμένους στόχους. Ακόμα θα πρέπει αυτά που χρησιμοποιούνται στις εκθέσεις να είναι πιο περιεκτικά και απλά και να μη μοιράζονται αλόγιστα.
Όσον αφορά τη διαφήμιση που γίνεται εκτός του Νομού, που αυτήν την στιγμή γίνεται με καταχωρήσεις σε εφημερίδες και περιοδικά και με τηλεοπτικά σποτ, δεδομένου ότι γίνεται απρογραμμάτιστα, καθώς δεν προηγείται έρευνα για τις πιθανές ομάδες – στόχους της τουριστικής αγοράς της Χίου, ούτε και για το ποιο είναι το κατάλληλο μέσο και ο χρόνος διεξαγωγής της διαφήμισης, προτείνεται να διατίθεται κάθε χρόνο ένα κονδύλι σε μία αξιόπιστη εταιρία που θα αναλάβει την διαφημιστική προβολή της Χίου.
Ένας τρόπος προβολής, πολύ αποτελεσματικός όπως έχει επισημανθεί από πολλούς ιδιώτες στην έρευνα που προηγήθηκε, είναι η φιλοξενία δημοσιογράφων. Για να εξασφαλιστεί όμως το ότι οι δημοσιογράφοι θα φιλοξενηθούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και θα αποκτήσουν την εικόνα που η Χίος θέλει να προβάλλει προς τα έξω μία πρόταση είναι να διοργανωθεί μία εβδομάδα φιλοξενίας Ελλήνων δημοσιογράφων και μία βδομάδα φιλοξενίας ξένων δημοσιογράφων, που θα προσκαλούνται στον Νομό και θα ξεναγούνται. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα να υπάρχει συστηματικότερος προγραμματισμός, οργάνωση, μεγαλύτερη συμμετοχή των ιδιωτών, χαμηλότερο κόστος και καλύτερη εικόνα προς τα έξω.
Ένας άλλος τρόπος προβολής που επισημάνθηκε από όλους τους φορείς ως πολύ σημαντικός και ανερχόμενος, είναι η ηλεκτρονική προβολή. Ωστόσο στον τομέα αυτό η Χίος υστερεί, καθώς είναι πολύ μικρά τα κονδύλια που προορίζονται για τέτοιες δραστηριότητες. Έτσι, παρά τον αρκετά μεγάλο αριθμό ιστοσελίδων που υπάρχει, αυτές χαρακτηρίζονται από ελλιπή πληροφόρηση και ανανέωση ενώ κρίνεται επιτακτική η μετάφρασή τους σε άλλες γλώσσες εκτός από την Ελληνική και Αγγλική. Θεωρείται απαραίτητη η αύξηση του κονδυλίου για την ηλεκτρονική προβολή έτσι ώστε να χρηματοδοτηθούν και οι παραπάνω ενέργειες.
Ένα προϊόν, στο οποίο θα πρέπει να στηριχθεί η Χίος για να προβληθεί, όπως έχει προαναφερθεί, είναι η μαστίχα. Αυτή τη στιγμή σχετικές ενέργειες γίνονται από την Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου, από τα mastic spa αλλά και από άλλους ιδιώτες, όπως είναι το τουριστικό γραφείο masticulture. Για να γίνει ακόμα πιο οργανωμένα η προβολή της Χίου μέσω της μαστίχας, προτείνεται να οργανωθούν ειδικά γεγονότα όπως εκδηλώσεις, διανομή διαφημιστικού υλικού, κλήρωση ταξιδιών στην Χίο κ.τ.λ. σε καταστήματα μαστίχας στο εσωτερικό και στο εξωτερικό.
Συνοψίζοντας, προτείνεται να γίνει μείωση των κλασσικών τρόπων προβολής που απορροφούν το μεγαλύτερο μερίδιο των πόρων που διατίθενται για τουριστική προβολή και να ενισχυθεί η ηλεκτρονική προβολή, η άμεση διαφήμιση στην ελληνική αγορά (καθώς η παρουσία νέων εταιριών στις ακτοπλοϊκές και αεροπορικές συγκοινωνίες έχει δημιουργήσει ανταγωνιστικές συνθήκες) και οι καταχωρήσεις σε ειδικά έντυπα. Ακόμα, κρίνεται σημαντική η συμμετοχή σε εκθέσεις γενικού και ειδικού τουρισμού, έτσι ώστε να προσεγγιστούν οι τουριστικοί πράκτορες και οι tour operator που θα ενδιαφερθούν για το νησί, καθώς επίσης να προωθηθεί η Χίος στην αγορά του εναλλακτικού τουρισμού. Επιπλέον, για να ξεπεραστεί το πρόβλημα των περιορισμένων πόρων που διατίθενται για την τουριστική προβολή της Χίου, θα πρέπει να υπάρχει καλύτερος συντονισμός των φορέων που εμπλέκονται στον τουρισμό, σωστή διαχείριση των κονδυλίων που προορίζονται για τουριστική προβολή με κατάλληλες ενέργειες, αξιολόγηση του προγράμματος τουριστικής προβολής της Νομαρχιακής Επιτροπής Τουριστικής Προβολής κάθε χρόνο, παρακολούθηση των εθνικών και ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Σε αυτό θα μπορούσαν να συντελέσουν διάφορες ενέργειες, όπως είναι η ανάπτυξη του αγροτουρισμού, η προώθηση των προτάσεων προβολής του Νομού στα πλαίσια του προγράμματος προβολής της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, η προώθηση της Χίου ως τουριστικού προορισμού μέσα από τη μαστίχα και η βελτίωση της συνολικής εικόνας της Χίου ως τουριστικού προορισμού. Για να είναι στοχευμένες όλες αυτές οι ενέργειες, θα πρέπει να έχει προηγηθεί έρευνα, ώστε να βρεθούν οι αγορές – στόχοι στις οποίες θα πρέπει να επικεντρώσει η Χίος την προώθηση και την προβολή της, να εντοπιστούν τα κίνητρα που οδηγούν τους τουρίστες στην Χίο, τα πιθανά προβλήματα που αυτοί αντιμετωπίζουν, έτσι ώστε να διαμορφωθεί κατάλληλα το τουριστικό προϊόν που θα πρέπει να προβάλλει η Χίος.
Μπορεί το νησί της Χίου να μην είναι το πιο τουριστικό νησί που διαθέτει η Ελλάδα, κι αυτό γιατί και οι ίδιοι κάτοικοι δεν το επιθυμούσαν μέχρι και λίγα χρόνια πριν, λόγω της προσοδοφόρας ενασχόλησής τους με τη ναυτιλία, ωστόσο η εικόνα που παρουσιάζει και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα νομίζω πως είναι κοινά για ένα μεγάλο μέρος των ελληνικών νησιών. Το μεγαλύτερο μέρος των ανθρώπων που εμπλέκονται στην Νομαρχιακή Επιτροπή Τουριστικής Προβολής του νησιού και κυρίως των ιδιωτών όπως ξενοδόχοι, ιδιοκτήτες Ενοικιαζομένων Δωματίων κ.α., έδειχναν προθυμία για αλλαγές. Το λυπηρό σε κάθε περίπτωση είναι ότι όλες οι ιδέες συνήθως κολλάνε στα γρανάζια της γραφειοκρατίας, στα γρανάζια της ασυνεννοησίας και της ελλιπούς χρηματοδότησης. Ας ελπίσουμε ότι στο μέλλον θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για μία πιο σωστή τουριστική αξιοποίηση του νησιού, εφόσον στις μέρες μας ο τουρισμός αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα κεφάλαια οικονομικής ανάπτυξης της χώρας μας.
0 comments:
Post a Comment