Σε μία περίοδο όπου διανύουμε μία έντονη κρίση οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος μάλλον δεν βρίσκεται το περιβάλλον. Ωστόσο θα έπρεπε να καταλάβουμε ότι όλα από εκεί ξεκινάνε και όλα εκεί καταλήγουν. Το περιβάλλον είναι αυτό που μας θρέφει και που δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μία βιώσιμη ή μη κατάσταση και ανάπτυξη. Και εξάλλου αν δεν το προσέξεις, θα σε εκδικηθεί, όπως παρατηρούμε σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια με τις διάφορες φυσικές καταστροφές.
Το υψηλό βιοτικό επίπεδο το οποίο οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να αποκτήσουν, σημαίνει αυξανόμενη παραγωγή και κατανάλωση αγαθών, αγνοώντας όμως ή αδιαφορώντας για την περιβαλλοντική διάσταση του θέματος που σημαίνει ρύπανση εδάφους νερού και αέρα, καθώς και κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων ενέργειας και πρώτων υλών.
Το μοντέλο ανάπτυξης που έχουν υιοθετήσει οι περισσότερες οικονομίες του πλανήτη που βασίζεται στην υπερκατανάλωση αγαθών και την αλόγιστη χρήση των φυσικών πόρων, είναι αυτό που έχει δημιουργήσει την οικονομική-κοινωνική κρίση, καθώς και τα περιβαλλοντικά προβλήματα. Εν ολίγοις, ακολουθούμε, ειδικά ο δυτικός κόσμος, ένα μοντέλο μη βιώσιμης ανάπτυξης, που όμως απ’ ότι φαίνεται δεν μπορεί να αποδώσει πια. Η πράσινη ανάπτυξη και η πράσινη οικονομία ίσως να είναι η μόνη διέξοδος από την παγκόσμια οικονομική κρίση και τα περιβαλλοντικά προβλήματα.
Μέχρι σήμερα λοιπόν ακολουθούμε ένα λάθος δρόμο ξοδεύοντας τα αποθέματά μας, θεωρώντας ότι αυτά είναι ανεξάντλητα. Δεν χρειάζεται να επιλέξει κανείς ανάμεσα στην οικονομία και στο περιβάλλον, καθώς αυτά είναι αλληλένδετα. Τα βιολογικά συστήματα που στηρίζουν την παγκόσμια οικονομία είναι οι καλλιέργειες, τα δάση και οι αγροί, τα οποία και προμηθεύουν την παγκόσμια οικονομία με πρώτες ύλες. Σε αυτά προστίθενται τα καύσιμα και τα αλιεύματα. Όλα αυτά μαζί αποτελούν την βάση της οικονομίας και σε αυτά στηρίζεται η κάθε οικονομική δραστηριότητα και οι περισσότερες θέσεις εργασίας. Από αυτό αντιλαμβανόμαστε ότι η οικονομία εξαρτάται απόλυτα από το περιβάλλον. Η πράσινη οικονομία στηρίζεται στην βιωσιμότητα και στην αειφορία και για την ανάπτυξή της χρειάζονται επιχειρηματικά κίνητρα, ιδιωτικό κεφάλαιο και οι κατάλληλες κυβερνητικές πολιτικές. Η Ελλάδα, όσον αφορά την πράσινη ανάπτυξη, έχει συγκριτικό πλεονέκτημα, καθώς έχει γόνιμο φυσικό περιβάλλον πολύ καλή γεωγραφική θέση και κλίμα με μεγάλη ηλιοφάνεια που εκτός από πόλο έλξης τουριστών, αποτελεί και μέσον παραγωγής ενέργειας.
Βρισκόμαστε στο προοίμιο της τρίτης μεγάλης επανάστασης, της μετάβασης στη βιώσιμη κοινωνία. Η βιομηχανική επανάσταση οδήγησε στο καπιταλιστικό πρότυπο ανάπτυξης. Τότε υπήρχε μικρή διαθεσιμότητα εργατικού δυναμικού και αφθονία φυσικών πόρων. Τώρα υπάρχει υπερπροσφορά εργατικού δυναμικού ενώ αντιμετωπίζονται προβλήματα εξάντλησης αποθεμάτων των φυσικών πόρων. Φυσικά το μοντέλο αυτό δεν γίνεται να αντιστραφεί από τη μία στιγμή στην άλλη, όμως η κατάσταση μας δείχνει ότι πρέπει να στραφούμε σε μία πιο πράσινη ανάπτυξη. Ο επιστημονικός σύμβουλος της βρετανικής κυβέρνησης Ντέιβιντ Κινγκ είχε πει ότι «Αν δεν ληφθούν βασικά μέτρα η ανθρωπότητα θα αντιμετωπίσει οικονομική καθίζηση που δεν έχει προηγούμενο από την εποχή της μεγάλης κρίσης (1929-1932) και των δύο παγκοσμίων πολέμων». Και απ’ ότι φαίνεται μάλλον είχε δίκιο.. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού αποτελεί και η κατάρρευση κολοσσών και προτύπων του καπιταλισμού όπως η “Lehman Brothers” και η “General Motors” που οδήγησε σε βαθύτατη οικονομική κρίση και σε απώλεια εκατομμυρίων θέσεων εργασίας.
Έχει επενδυθεί μεγάλο κεφάλαιο από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την πράσινη ανάπτυξη στο διάστημα 2007-2013, που σαν στόχο έχει την βιώσιμη ανάπτυξη, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Η παγκόσμια αγορά για περιβαλλοντικά προϊόντα αναμένεται να διπλασιαστεί μέχρι το 2020 και οι τομείς στους οποίους θα δοθεί ιδιαίτερη σημασία είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ο κατασκευαστικός-οικοδομικός κλάδος, οι μεταφορές και οι συγκοινωνίες, η γεωργία και η δασοκομία.
Στην Ελλάδα, κύριους πυλώνες της οικονομίας μας αποτελούν η ναυτιλία και ο τουρισμός. Ο τουρισμός μας κυρίως στηρίζεται στο μοντέλο του μαζικού τουρισμού των 3S (Sun, Sand, Sea) το οποίο όμως έχει υπερκορεστεί, δημιουργώντας έντονα περιβαλλοντικά προβλήματα, καθώς η ανάπτυξή του συνοδεύεται από την αλόγιστη κατανάλωση των πόρων , καταστρέφοντας περιβαλλοντικά πολλούς τουριστικούς προορισμούς στον βωμό του χρήματος και της υποτιθέμενης ανάπτυξης. Φαίνεται λοιπόν καθαρά πια η ανάγκη να στραφούμε και σε πιο ήπιες μορφές τουριστικής ανάπτυξης με σεβασμό στο περιβάλλον.
Ο Πράσινος τουρισμός ή οικοτουρισμός συνδέεται με την ήπια τουριστική ανάπτυξη, το σεβασμό στο περιβάλλον και την βιώσιμη ανάπτυξη. Μία τέτοιας μορφής ανάπτυξη εναρμονίζεται με τις εθνικές, τοπικές, οικονομικές, πολιτισμικές και περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητες ενός τόπου, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη και κίνητρο για την παραμονή του πληθυσμού στον τόπο τους ή αντίστροφα αποτελεί και λόγο για αποκέντρωση.
Ένα προσεγμένο περιβάλλον είναι απαραίτητη προϋπόθεση για ποιοτικές διακοπές. Μπορεί οι προορισμοί που αναπτύσσουν οικοτουριστικές δραστηριότητες να μην είναι οι πιο γνωστοί ή να μην συγκεντρώνουν πληθώρα τουριστών, ωστόσο πλέον αρκετοί τουριστικοί οργανισμοί προωθούν τέτοιους προορισμούς και για μεγαλύτερη διάρκεια διακοπών, ενώ δείχνουν και μία ευαισθητοποίηση στο περιβάλλον. Αυτό οφείλεται βέβαια και στο ότι έχουν διαφοροποιηθεί οι προτιμήσεις των καταναλωτών με αποτέλεσμα και οι τουριστικοί οργανισμοί να θέλουν να εμπλουτίσουν το προϊόν τους. Όπως και να ‘χει όμως, είναι κάτι θετικό ως προς την ευαισθητοποίηση των πολιτών στα περιβαλλοντικά θέματα.
Σημαντικό είναι να καταλάβουν κάποιοι επιχειρηματίες ότι δεν είναι ανάγκη να καταστρέψεις ένα τοπίο για να βγάλεις χρήματα, για παράδειγμα μέσα από την ανέγερση ενός μεγάλου ξενοδοχείου, αλλά μπορείς να διατηρήσεις την φυσική ομορφιά του αναπτύσσοντας οικοτουριστικές δραστηριότητες, όπως “bird watching” (παρακολούθηση πτηνών) ή οτιδήποτε άλλο προσφέρεται από τη φύση. Ωστόσο, ακόμα και οι ήπιες αυτές δραστηριότητες πρέπει να γίνονται με κάποιο έλεγχο, καθώς ακόμα και μικρές ομάδες τουριστών μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα σε ευαίσθητες οικολογικά περιοχές και στην άγρια πανίδα και χλωρίδα, όπως συμβαίνει με τις χελώνες “Careta-Careta” στην Ζάκυνθο, με σπάνια πτηνά σε περιοχές που προσφέρονται για “bird watching” και άλλα. Για αυτό και οι οικοτουριστικές δραστηριότητες πρέπει να σχεδιαστούν πολύ προσεκτικά και η πορεία τους να παρακολουθείται και από τοπικούς φορείς ώστε να αναδειχθεί αλλά και να προστατευτεί το φυσικό περιβάλλον.
Ένας ανασταλτικός παράγοντας βέβαια είναι ότι δεν υπάρχει ακόμα ξεκάθαρο θεσμικό πλαίσιο για την ανάπτυξη του πράσινου τουρισμού ώστε να ρυθμίζονται και ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος και των υποδομών για την οικολογική ανάπτυξη.
Τα 3Π < Πράσινος Τουρισμός, Πράσινη Ανάπτυξη και Πράσινη συνείδηση> πρέπει να βαδίζουν χέρι-χέρι. Προϋπόθεση βέβαια για πράσινη ανάπτυξη και τουρισμό αποτελεί η ύπαρξη πράσινης συνείδησης. Κάτι που συγκεκριμένα στην Ελλάδα βρίσκεται σε βρεφικό στάδιο. Αυτό οφείλεται φυσικά και στα ίδια τα άτομα, αλλά κυρίως στις πολιτικές που εφαρμόζονται, στον μιμητισμό και στον «ωχαδερφισμό». Πράσινη συνείδηση σημαίνει σέβομαι το περιβάλλον σαν να είναι το σπίτι μου και κάνω ότι μπορώ για να το διατηρήσω καθαρό και βιώσιμο. Υπάρχει γενικά μία άγνοια ή απάθεια, όσον αφορά τις συνέπειες της υπερκατανάλωσης πόρων , της σωστής διαχείρισης των απορριμμάτων στερεών και υγρών αλλά και της ανακύκλωσης. Η συνείδηση είναι κάτι που καλλιεργείται, δεν αποκτάται ξαφνικά.
Έτσι λοιπόν, η αλλαγή του τρόπου παραγωγής ενέργειας ή η κατανάλωση περισσότερων οικολογικών προϊόντων ή η αγορά υβριδικών αυτοκινήτων, η αλλαγή των τουριστικών προτιμήσεων και πολλά άλλα, μπορεί μεν να βελτιώσει την κατάσταση αλλά δεν πρόκειται να λύσει το πρόβλημα. Το πρόβλημα για να λυθεί χρειάζεται συνείδηση. Δηλαδή ουσιαστικά αλλαγή του τρόπου ζωής μας, των προτύπων μας και των «αναγκών» μας και στροφή σε μία πιο ανθρώπινη ζωή όπου θα κυριαρχεί η ισορροπία στην σχέση του ανθρώπου με την φύση. Οι υποτιθέμενες ανάγκες μας θα πρέπει να αντικατασταθούν από άλλες πιο ουσιαστικές και πιο απλές και μέσα από αυτές θα αλλάξει και η αντίληψη του ανθρώπου για την ζωή και το τι είναι σημαντικό και τι όχι..
0 comments:
Post a Comment